Archiwum kategorii Artykuły w „Gazecie Kołobrzeskiej”
Prawa nabyte niegodziwie
25 lip 2023
Redaktor Mariusz Wolański: Wracamy do tematu, o którym już niejednokrotnie rozmawialiśmy. Są okoliczności i wydarzenia, które prowokują nas do tego, żeby cały czas podejmować dyskusje. Dziś będziemy wracali do spraw prześladowania działaczy opozycji antykomunistycznej, działaczy kołobrzeskich, choć nie tylko, przez Służbę Bezpieczeństwa. Pan Sławoj Kigina był jedną z tych osób, które były inwigilowane, prześladowane przez […]
Czy Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych dzieli społeczeństwo?
25 lip 2023
Redaktor Jarosław Banaś: Rozmawiamy o Narodowym Dniu Żołnierzy Wyklętych ̶ żołnierzy AK, Batalionów Chłopskich i Narodowych Sił Zbrojnych, którzy nie złożyli broni i trwali w ciężkich czasach. Refleksję mam taką początkową, że po raz pierwszy udało się zorganizować w wymiarze szerszym niż do tej pory, bo będzie obecne Wojsko Polskie na uroczystościach. Bardzo proszę, Panie […]
Z ławy obrońcy i kibica (95) 17 września roku pamiętnego.
25 paź 2022
Przez całe dziesięciolecia tzw. Polski Ludowej data 17 września 1939 r. zdradzieckiej napaści Związku Sowieckiego na Polskę była skrzętnie pomijana. Jeżeli już gdzieś pojawiła się informacja, to tłumaczono, że nasi sąsiedzi zajęli tereny wschodniej Polski, aby bronić ludność białoruską i ukraińską przed nacierającymi wojskami niemieckimi. Nikt się przy tym nawet nie zająknął o pakcie Ribbentrop […]
38. Kajakiem na Bornholm
10 paź 2010
Tomasz Weryński podjął próbę pokonania Bałtyku kajakiem, ale musiał zawrócić, gdyż dopadł go kuter Wojsk Ochrony Pogranicza. Od kilku tygodni wielu Kołobrzeżan kibicuje przygotowaniom Krzysztofa Buczyńskiego z Sochaczewa, który postanowił dopłynąć kajakiem na wyspę Bornholm. Pan Buczyński udziela wywiadów, opowiada o swoich przygotowaniach, jak również spotyka się z życzliwością wielu ludzi. Podróżnik dysponuje kajakiem o […]
37. Wojciech Krzewina – zapomniany działacz „Solidarności” – część II.
24 lip 2009
Tydzień temu Pan Wojciech Krzewina opowiadał o demonstracji niepodległościowej, którą zorganizował 10 listopada 1982 r. pod kołobrzeską Katedrą. Dzisiaj przedstawiam drugą część tej rozmowy dotyczącą organizowania się „Solidarności” na terenie Kołobrzegu w 1980 roku. – Edward Stępień: Czy uczestniczył Pan w sierpniu 1980 r. w strajkach? Wojciech Krzewina: Uczestniczyłem w strajku w Fabryce Domów w […]
36. Wojciech Krzewina – zapomniany działacz „Solidarności” – część I.
17 lip 2009
W dniu 10 listopada 1982 r. w okolicach katedry miała miejsce największa w okresie stanu wojennego manifestacja patriotyczna. Jak doszło do jej zorganizowania?
35. Potyczki Lecha Kozery z esbecją – część II.
10 lip 2009
W poprzednim odcinku przedstawiłem między innymi plan działań operacyjnych SB skierowanych przeciwko Lechowi Kozerze. Przewidywał on ścisłe śledzenie poczynań figuranta przy pomocy wszelkich dostępnych technik, jak podsłuchy, nagrywanie rozmów telefonicznych, kontrola korespondencji i śledzenie przy wykorzystaniu licznych tajnych współpracowników. Zebrane przez SB informacje miały posłużyć do przerwania działalności Lecha Kozery, a także do poderwania jego […]
34. Potyczki Lecha Kozery z esbecją – cz. I.
3 lip 2009
Większość materiałów przeciwko Lechowi Kozerze wytworzonych przez kołobrzeską esbecję zostało zniszczonych. Były to meldunki z podsłuchów telefonicznych oraz niektóre raporty tajnych współpracowników. To co się zachowało tworzy spory tom. Szczególnie imponujące jest zestawienie osób, które donosiły na Lech Kozerę. Byli to tw. „Podróżnik”, „Krzysztof”, „Fala”, „Robert”, „Róża”, „Jan”, „Henryk Kowalski”, „9″, „John”, „Jadwiga”, „Mały”, „Siwy”, […]
33. Kazimierz Mirecki –„figurant” kwestionariusza ewidencyjnego „ Krab”.
26 cze 2009
W szczecińskim Oddziale Instytutu Pamięci Narodowej przechowywane są (dawniej ściśle tajne) akta Służby Bezpieczeństwa – kwestionariusz ewidencyjny pod kryptonimem „Krab” (sygn. akt IPN Sz 000105/92). Cała ta teczka poświęcona jest wybitnemu działaczowi „Solidarności” Kazimierzowi Mireckiemu. Z materiałów Służby Bezpieczeństwa można się dowiedzieć, że Kazimierz Mirecki w sposób aktywny uczestniczył w zakładaniu „Solidarności” na terenie Kołobrzegu. […]
32. Sprawa Operacyjnego Rozpracowania „Albatros”.
19 cze 2009
W życiu codziennym jesteśmy zasypywani różnego rodzaju ulotkami. Otrzymujemy je na ulicy, znajdujemy za wycieraczką samochodu, w skrzynce pocztowej. Pozbywamy się ich nie czytając. Obecnie istnieje powszechna dostępność do druku i wiele – nawet niewielkich firm publikuje ulotki. Za czasów komuny sytuacja była diametralnie odmienna. Każde słowo drukowane musiało być zatwierdzone przez cenzurę. Dotyczyło to […]
31. Niepokorna wieś Gościno.
5 cze 2009
Ostatnio obchodziliśmy 20 rocznicę wyborów 4 czerwca 1989 roku. Przywoływano przy tej okazji obrady Okrągłego Stołu i poprzedzające je strajki w 1988 roku. Moim zdaniem pomija się oczywistą prawdę, że sprzeciw wobec komunizmu był powszechny i obejmował całą Polskę. Akty oporu podejmowane były w różnych małych miasteczkach, a nawet wsiach. Przykładem może być Gościno, w […]
30. Przestępstwo polityczne Wacława Ciesielskiego.
29 maja 2009
Termin „przestępstwo polityczne” wydaje się być jasny i zrozumiały, lecz okazuje się, że nauka prawa karnego od prawie dwustu lat ma ogromne trudności z wypracowaniem definicji powszechnie akceptowanej. Aż do oświecenia przestępstwo przeciwko władzy, nieposłuszeństwo wobec króla traktowano z najwyższa surowością, a sprawca najczęściej tracił głowę. Dopiero romantyzm przyniósł zasadniczą zmianę uznając sprawców przestępstw politycznych […]
29. SOR – kryptonim „Mewa” (cz. II). Niewidomy opozycjonista.
15 maja 2009
Sprawa Operacyjnego Rozpracowania „Mewa” założona została w dniu 10 lutego 1982 roku z powodu ujawnienia kilka dni wcześniej kolportażu w Kołobrzegu ulotek nawołujących do oporu wobec władz komunistycznych i do przeciwstawienia się stanowi wojennemu. W okresie od 10 lutego do 25 marca 1982 roku SB wykryła sześciokrotnie ulotki pisane na tej samej maszynie, a ogółem […]
28. SOR – kryptonim „Mewa” (cz. I) Ulotka – najgroźniejsza broń opozycji.
8 maja 2009
W większości procesów politycznych stanu wojennego głównym zarzutem było rozpowszechnianie fałszywych wiadomości przy użyciu ulotek. Ulotki te były najprzeróżniejsze. Niektóre to kilkustronicowe pisemka, zawierające bogatą treść i wiadomości, o których nie można było usłyszeć w reżimowej telewizji ani przeczytać w prasie. Inne sprowadzały się do krótkiego hasła typu „Wrona zginie”. Sposób wykonania ulotek był bardzo […]
27. SOR – kryptonim „Kaktus” (cz. IV) „Wolna” prasa w PRL-u.
30 kw. 2009
Sprawa operacyjnego rozpracowania „Kaktus” zawiera różne ciekawe informacje ukryte w meldunkach operacyjnych dotyczących grupy kołobrzeskich działaczy ruchu „Wolność i Pokój”. W meldunku z dnia 10 marca 1988 roku kapitan SB Krzysztof Czarnowski relacjonuje doniesienie tajnego współpracownika o pseudonimie „Paszka” dotyczącego seminarium ruchu „WiP” w Warszawie, a w pewnej chwili pisze, cyt.: „Na łamach tut. dziennika […]
26. SOR – kryptonim „Kaktus” (cz. III) Ekolodzy przeciw elektrowni jądrowej.
24 kw. 2009
W ostatnim czasie ukazały się informacje, iż Polska zamierza zbudować elektrownię atomową. Wymienianych jest kilka lokalizacji, w tym również na terenie naszego województwa. Szereg gmin zadeklarowało, że chętnie wyrazi zgodę, aby przyszła elektrownia atomowa powstała na jej terenie. Przypomnieć więc należy, że ponad 20 lat temu w latach 80-tych rozpoczęto budowę elektrowni atomowej w Żarnowcu, […]
25. Sprawa Operacyjnego Rozpracowania – kryptonim „Kaktus” (cz. II).
17 kw. 2009
Przypomnijmy, iż figurantem SOR „Kaktus” był Jacek Borcz oraz grupa jego kolegów skupiona w organizacji „Wolność i Pokój”. Stali czytelnicy tej rubryki wiedzą co oznacza „figurant” w nowomowie esbekiej, a pozostałych informuję, że tym terminem określano osobę, która była poddawana inwigilacji i rozpracowaniu. Głównym źródłem informacji dla SB w tej sprawie, jak i w innych […]
24. Sprawa Operacyjnego Rozpracowania – kryptonim „Kaktus” (cz. I).
10 kw. 2009
W kilku moich artykułach pojawiało się nazwisko Jacka Borcza, jako osoby działającej w Klubie Inteligencji Katolickiej (SOR „Opornik”), w ramach organizacji „Wolność i Pokój” oraz jako osoby skazanej na wieloletnie więzienie za odmowę służby wojskowej (w nowomowie esbeckiej napisano by, że „Borcz przechodzi przez materiały”). Czytając liczne dokumenty zgromadzone w Sprawie Operacyjnego Rozpracowania (SOR) „Kaktus”, […]
23. SOR „Opornik”. Część IV. Jak SB wychowywało młodzież.
3 kw. 2009
Czytając materiały Sprawy Operacyjnego Rozpracowania „Opornik” przypomniała mi się historia Pawlika Morozowa, pioniera radzieckiego, kilkunastoletniego chłopca, który złożył doniesienie do KGB na własnego ojca. Rodzic dzielnego pioniera został aresztowany i nie przeżył gułagu. Czyn owego pioniera został szeroko nagłośniony w całym Związku Radzieckim jako wzór do naśladowania. W latach czterdziestych i pięćdziesiątych do Polski próbowano […]
22. SOR „Opornik”. Część III. Klub Inteligencji Katolickiej.
13 mar 2009
Sprawa Operacyjnego Rozpracowania kryptonim „Opornik” wszczęta została 28 stycznia 1983 roku przez Wydział II Bałtyckiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza w związku z prowadzeniem przez Zofię Szymańską wrogiej działalności. Być może co bardziej dociekliwi czytelnicy zdziwią się, dlaczego wojsko postanowiło śledzić kobietę – czyżby obawiało się ataku z jej strony, np. wysadzenia koszar? Muszę więc wyjaśnić, […]
21. SOR „Opornik”. Tajniki pracy operacyjnej SB cz. 2.
6 mar 2009
Przedstawiony w poprzednim odcinku w całości dokument znajdujący się w Sprawie Operacyjnego Rozpracowania „Opornik”, a dotyczący inwigilacji Zofii Szymańskiej, Elżbiety Garbacz i Leokadii Dybalskiej, pozwala zorientować się w wielu tajnikach pracy operacyjnej SB. Esbecy jako swoją „biblię” traktowali zarządzenie nr 006/70 Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 1 lutego 1970 roku w sprawie pracy operacyjnej Służby […]
20. Sprawa Operacyjnego Rozpracowania „Opornik” cz. 1.
27 lut 2009
Leży przede mną opasły tom II i III Sprawy Operacyjnego Rozpracowania kryptonim „Opornik” (IPN Sz 00105/362 t. 2 i 3). Materiały te zostały wytworzone przez kołobrzeską Służbę Bezpieczeństwa, a dotyczą środowiska Klubu Inteligencji Katolickiej w Kołobrzegu. Jako figuranci, czyli osoby będące rozpracowywane przez SB są głównie trzy panie: Zofia Szymańska, Elżbieta Garbacz i Leokadia Dybalska. […]
19. Jak Kiszczak realizował porozumienie Okrągłego Stołu. Nieznane dokumenty.
20 lut 2009
W ostatnim czasie przez Polskę przetoczyła się fala dyskusji związana z 20 rocznicą rozpoczęcia obrad Okrągłego Stołu. Generalnie prezentowano dwa główne stanowiska. Pierwsze z nich głosiło, że Jaruzelski i jego ekipa działali w celu przywrócenia demokracji i zamierzali w sposób pokojowy oddać władzę, a tym samym należy postawić im pomniki. Drugie twierdziło, że Okrągły Stół […]
18. SB poluje na „Pegaza”.
6 lut 2009
Służba Bezpieczeństwa nadając kryptonimy sprawom często odwoływała się do skojarzeń. Tak na przykład pewnego marynarza śledzono pod kryptonimem „Traper”, przywódca grupy młodzieży był rozpoznawany pod hasłem „Kaktus”, sprawa działacza „Solidarności” toczyła się pod nazwą „Opornik”. Jak powszechnie wiadomo pegaz to skrzydlaty koń, który błyskawicznie pokonywał przestrzeń, był dziki i nieuchwytny. Kołobrzeska SB nazwę „Pegaz” nadała […]
17. Andrzej Karkoszka – oszołom czy bohater?
23 sty 2009
Historia, którą chcę dzisiaj opowiedzieć wydarzyła się w Kołobrzegu, 14 stycznia 1986 roku. W tym czasie od ponad dwóch lat stan wojenny był odwołany, a ekipa Jaruzelskiego twierdziła, ze nastąpiła pełna stabilizacja, a cały kraj w zgodzie buduje swoją socjalistyczną ojczyznę. Kilka miesięcy wcześniej, w 1985 roku odbyły się wybory, które w pełni udowodniły jedność […]
16. Wczasy w Kołobrzegu – nie w każdym przypadku korzystne dla zdrowia.
16 sty 2009
Kołobrzeg już w latach 80 – tych był największym polskim uzdrowiskiem i zazwyczaj kuracjusze wyjeżdżali z naszego miasta zadowoleni, a ich stan zdrowia był lepszy. Badając archiwa Instytutu Pamięci Narodowej natknąłem się na sprawę, która świadczy, iż nie zawsze ten scenariusz się sprawdzał. Pod sygnaturą akt IPN Sz 385/88 przechowywane są akta nadzoru Wojskowej Prokuratury […]
15. Raporty SB o biskupie Ignacym Jeżu.
9 sty 2009
Biskup Ignacy Jeż jest Kołobrzeżaninem z wyboru. To w kołobrzeskiej katedrze złożono doczesne szczątki tego wspaniałego pasterza. Prezentowany cykl artykułów nie może więc pominąć najwybitniejszego współczesnego kołobrzeżanina. Służba Bezpieczeństwa, która w sposób szczególnie przenikliwy śledziła poczynania Kościoła, bardzo dużo uwagi poświęciła biskupowi. Zajmował się tym Wydział IV w Koszalinie i podlegli funkcjonariusze w terenie. Służba […]
14. 13 grudnia 1981 roku w Kołobrzegu.
2 sty 2009
Kolejna rocznica wprowadzenia stanu wojennego wywołuje ożywione dyskusje. Oglądałem reportaż z manifestacji pod domem Jaruzelskiego. Kilkanaście lat temu zaczęli przychodzić tam ludzie i zapalalać znicze, aby zaprotestować przeciwko zbrodniom stanu wojennego. Od kilku lat przychodzą też młodzi ludzie, dla których Jaruzelski jest bohaterem. Skoro tak jest, to moim obowiązkiem jako badacza jest przypominać oczywiste zdawałoby […]
13. Adam Kluska – zapomniana historia.
5 gru 2008
Historia, którą chcę dzisiaj opowiedzieć dowodzi, że pojęcie bohatera romantycznego nie spoczywa w lamusie historii. Samotna walka bez perspektywy realnego zwycięstwa i podejmowana wbrew zewnętrznym uwarunkowaniom nie zakończyła się w XIX wieku.
12. Kryptonim „Brylant” – Kulisy przyjaźni SB i KGB.
21 lis 2008
Policja polityczna, jaką była Służba Bezpieczeństwa powszechnie kojarzy się ze zwalczaniem „Solidarności” i różnych ugrupowań niepodległościowych, jak KPN czy ROBCiO. Sama Służba Bezpieczeństwa lubiła siebie określać jako zbrojne ramię PZPR, a tym samym stała na straży pryncypiów ideologicznych. Podstawowym założeniem reżimu komunistycznego było wprowadzenie państwowej własności środków produkcji, a tym samym wyeliminowanie wszelkich, jak to […]
11. Służba Bezpieczeństwa przeciwko adwokatom.
14 lis 2008
W czasie spotkania w Kołobrzegu ksiądz Isakowicz – Zalewski stwierdził, że księża to jedyna grupa zawodowa, która w całości była inwigilowana przez Służbę Bezpieczeństwa. Moim zdaniem jest to pogląd jedynie częściowo słuszny. Faktycznie kler katolicki traktowany był jako wyjątkowo groźny przeciwnik ideologiczny, tym niemniej również całe środowisko ludzi morza – marynarzy i rybaków, poddawano kompleksowej […]
10. Adwokat Wiesław Uptas – niezłomny obrońca w procesach politycznych.
7 lis 2008
W dniu 14 października 2008 roku zmarł adwokat Wiesław Uptas. W Gazecie Kołobrzeskiej ukazał się artykuł poświęcony zmarłemu, w którym podkreślono jego zasługi w dziedzinie twórczości poetyckiej. Istotnie Wiesław przez kilkadziesiąt lat pisał piękne wiersze, bardzo mądre i ciepłe. Nie znam się na poezji i nie podejmuję się dokonywania oceny jego spuścizny literackiej. Chciałbym natomiast […]
09. Dlaczego Marek Mazurek nie chciał iść do wojska?
31 paź 2008
W poprzednim odcinku przedstawiłem historię Jacka Barcza, który za swoje poglądy trafił do więzienia. „Ruch Wolność i Pokój” i głoszone idee pacyfistyczne mają w Polsce długą tradycję. Jak się wydaje, pierwsze poglądy wyrażające sprzeciw wojnie przybyły na ziemie polskie wraz z chrześcijaństwem. Reguły licznych zakonów odrzucały jakąkolwiek przemoc. W wiekach średnich panował etos rycerstwa i […]
08. Jacek Borcz – więzień sumienia.
24 paź 2008
Stan wojenny i lata osiemdziesiąte XX wieku powszechnie kojarzą się z „Solidarnością” jako główną siłą opozycyjną. Istniało szereg innych organizacji, które w sposób bardzo aktywny sprzeciwiały się reżimowi komunistycznemu jak Komitet Obrony Robotników (KOR), Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela (ROBCiO), Ruch Młodej Polski (Młodopolacy), Konfederacja Polski Niepodległej (KPN), Niezależny Związek Studentów (NZS), Solidarność Walcząca. […]
07. Szacunek dla ojczyzny wolnej, niezakłamanej, demokratycznej.
17 paź 2008
W poprzednich artykułach przedstawiłem dokumenty zgromadzone w archiwach IPN, a dotyczących Kołobrzegu lat osiemdziesiątych. W materiałach archiwalnych bardzo często przewijało się nazwisko Janusza Grudnika, który był jednym z czołowych działaczy „Solidarności” w Kołobrzegu i był poddawany przez SB różnym szykanom. Dziś Pan Janusz Grudnik może ustosunkować się do dokumentów publikowanych w poprzednich odcinkach. – Edward […]
06. SOR „Ewa” cd. – Figurant Janusz Grudnik.
19 wrz 2008
Sprawa Operacyjnego Rozpracowania „Ewa” była najważniejszą sprawą, jaką prowadziła kołobrzeska SB przeciwko opozycji. Podobne sprawy prowadzono w Koszalinie pod kryptonimem „Miot”, w Białogardzie pod kryptonimem „Skorpion”, a w Szczecinku pod kryptonimem „Spółka”. Nadzór i koordynację działań prowadziła wojewódzka SB Naczelnik Wydziału III mjr SB B. Małecki i Naczelnik Wydziału V kpt. SB Cz. Kozłowski. Wskazywali […]
05. Sprawa operacyjnego rozpracowania „Ewa”.
12 wrz 2008
Kołobrzeska SB po wprowadzeniu stanu wojennego uznała, iż w naszym mieście największe zagrożenie dla socjalizmu w wersji bolszewickiej stwarzają Piotr Pawłowski, Henryk Bieńkowski i Janusz Grudnik. Piotra Pawłowskiego śledzono w ramach kwestionariusza ewidencyjnego kryptonim „Twardy”, o czym pisałem w poprzednim odcinku. Henryk Bieńkowski był inwigilowany w ramach kwestionariusza ewidencyjnego o kryptonimie „Konstruktor”, a sprawę Janusza […]
04. Sprawa Piotra Pawłowskiego – czyli jak komuna zwalczała czytelnictwo.
5 wrz 2008
Po wprowadzeniu stanu wojennego kołobrzeska „Solidarność” nie podjęła dużych, spektakularnych akcji. Kilku działaczy zostało internowanych, a próby rozpoczęcia akcji strajkowej okazały się nieskuteczne. Najdłuższy, kilkugodzinny strajk przy udziale części załogi, udało się zorganizować w „Elwie”. Dobrym sposobem na zastraszanie działaczy związkowych było pozbawianie ich pracy. Oprócz internowania Służba Bezpieczeństwa na dużą skalę stosowała powoływanie działaczy […]
03. Jak Irmigarda Szarawarska na wojnę poszła sama.
29 sie 2008
Po wprowadzeniu stanu wojennego kilka tysięcy działaczy „Solidarności” zostało internowanych. Ci, którzy próbowali kontynuować działalność związkową i organizowali strajki, byli w błyskawicznych procesach sądzeni zazwyczaj przez sądy wojskowe i skazywani na wieloletnie więzienie. Czytając akta sądowe tamtych procesów natknąłem się na sprawę wyjątkową i niezwykłą. Na ławie oskarżonych Sądu Pomorskiego Okręgu Wojskowego w Bydgoszczy, odbywającego […]
02. Jak rodziła się „Solidarność” w Kołobrzegu.
22 sie 2008
Koniec lat siedemdziesiątych to narastający kryzys ekonomiczny w Polsce. System komunistyczny był niewydolny, a próby przerzucenia kosztów na społeczeństwo w postaci drastycznych podwyżek cen w 1976 roku spowodowały gwałtowne protesty w Radomiu, Ursusie i Płocku. Ekipa Gierka nie miała żadnej koncepcji naprawy gospodarki, a do świadomości społecznej zaczęła docierać prawda, że system jest niereformowalny. Na […]
01. Sondaż Kołobrzeskiej SB dotyczący Lecha Wałęsy.
8 sie 2008
W ostatnich dwóch miesiącach powszechną dyskusję wywołuje publikacja Sławomira Cenckiewicza i Piotra Gontarczyka „SB a Lech Wałęsa. Przyczynek do biografii”. Z powodu ograniczonego nakładu tylko niewiele osób mogło się dotychczas zapoznać z tą pracą. Ci, którzy czytali wiedzą, że oprócz spraw wywołujących największe spory, publikacja ta zawiera szereg rzetelnie udokumentowanych akcji podejmowanych przez Służbę Bezpieczeństwa […]