28. SOR – kryptonim „Mewa” (cz. I) Ulotka – najgroźniejsza broń opozycji.

~ 8 maja 2009 ~

W większości procesów politycznych stanu wojennego głównym zarzutem było rozpowszechnianie fałszywych wiadomości przy użyciu ulotek. Ulotki te były najprzeróżniejsze. Niektóre to kilkustronicowe pisemka, zawierające bogatą treść i wiadomości, o których nie można było usłyszeć w reżimowej telewizji ani przeczytać w prasie. Inne sprowadzały się do krótkiego hasła typu „Wrona zginie”. Sposób wykonania ulotek był bardzo różnorodny – od profesjonalnych druków do małych kartek papieru, na którym odręcznie wypisywano hasła. SB starała się nie dopuszczać do jakichkolwiek form publikacji ulotek, a w przypadku ich pojawienia się podejmowano szeroko zakrojone akcje mające na celu ujawnienie sprawców. Oczywiście z punktu widzenia czysto prawnego ulotki te nie zawierały fałszywych informacji, a stanowiły jedynie wyraz sprzeciwu wobec zaprowadzonego przez juntę Jaruzelskiego terroru i braku jakichkolwiek form życia demokratycznego.

W Kołobrzegu opozycja, jak również poszczególne niezorganizowane osoby przeprowadzały szereg akcji ulotkowych. Jedna z nich miała miejsce w lutym i marcu 1982 roku. Już po pierwszym pojawieniu się pisanych na maszynie ulotek Służba Bezpieczeństwa wszczęła sprawę operacyjnego rozpracowania pod kryptonimem „Mewa”, której akta są przechowywane w IPN Oddział w Szczecinie pod sygnaturą Sz 000124/271. Początek tej sprawy bardzo dobrze oddaje ściśle tajny plan działań operacyjnych sporządzony przez kpt. SB W. Majerowskiego w dniu 22 lutego 1982 roku. Obecnie czytelnicy mogą się
z nim zapoznać w całości:

„I. Sytuacja operacyjna:
W dniu 10 lutego br. o godz. 800 w nowej przychodni w Kołobrzegu przy ul. Łopuskiego znaleziono 34 ulotki napisane pismem maszynowym, będące przedmiotem założenia powyższej sprawy operacyjnej. Tego samego dnia o godz. 1950 w skrzynkach na listy wieżowca przy ul. Bieruta 10 ujawniono identyczne ulotki, które po otwarciu skrzynek zostały zabezpieczone. Ulotki datowane były 8 lutego 82 r. W dniu 16 lutego br. o godz. 700 ustalono, że w skrzynkach pocztowych przy ul. Bieruta 8 i 15 znajdują się ulotki również pisane przy pomocy tej samej maszyny z datą 15.II.82 r. Ogółem zabezpieczono 20 sztuk ulotek. Identyczne ulotki stwierdzono przy ul. Złotej /3 szt./ oraz o godz. 900 na stołach nieczynnej smażalni ryb na targowisku w Kołobrzegu.

II. Ocena sytuacji:
1. Analiza dokumentu: z ekspertyzy wynika, że ulotki mogły być napisane na maszynie „Optima”, „Consul” lub „Erika”. Stwierdzono, że wykonano przynajmniej 11 dokumentów oryginalnych oraz kopie. Brak istotnych podstaw do wyciągania wniosków o autorze ulotek. Można przypuścić, że jest to raczej mężczyzna, zdecydowany zwolennik „Solidarności”, prawdopodobnie w średnim lub starszym wieku. Poziom intelektualny wydaje się być wysoki. Posiada on niezłą sprawność w pisaniu na maszynie chociaż popełnia szereg błędów wynikających z „niezawodowego” z nią kontaktu.
2. Hipotezy: na bazie posiadanego rozpoznania nasuwają się następujące przypuszczenia:
a. Sprawca jest osobą związaną za służbą zdrowia – pracuje w ZOZ Kołobrzeg i być może mieszka w bloku przy ulicy Bieruta 10 – wersją tę szczegółowo rozpoznaje Wydział II w Kołobrzegu. Z informacji uzyskanych od dyr. Kiljana z Domu Wczasowego „Bałtyk” wynika, że w ZOZ-ie przed ogłoszeniem stanu wojennego ulotki o treści antyrządowej pisał Lech Korkosz – pracownik w pracowni rentgena. Z tegoż źródła wiadomo, że w „Bałtyku” negatywne postawy wobec obecnej sytuacji politycznej przejawiali i rzekomo przejawiają: lekarz – Mierzejewski znany z proKPN-owskich poglądów oraz inspiracyjnego zachowania. Ścisły z nim związek utrzymuje Daniela Dudek – bibliotekarka o identycznych przekonaniach, zamieszkała na ulicy Złotej. Posiada ona dostęp do dwu maszyn do pisania będących w jej wyłącznej dyspozycji:
b. sprawca wywodzi się spośród pracowników „Elwy” znajdującej się w bliskim sąsiedztwie ul. Bieruta. Autor anonimu lub jego pomocnik mógł po zakończeniu pracy rozkolportować przedmiotowe ulotki. Szczególnie podejrzani w tej wersji są:
– były działacz „Solidarności” – Grudnik – obecnie zaopatrzeniowiec w w/w przedsiębiorstwie.
– Szymańska – rzekomo korzysta z mieszkania swojego brata, który jest marynarzem. Mieszkanie ma się znajdować w pobliżu ul. Bieruta. W przeszłości również silnie angażowała się w działalności „Solidarności”.
c. sprawca wywodzi się spośród innych osób wrogo ustosunkowanych do aktualnej rzeczywistości w naszym kraju np.:
– Jagniewscy – mają rzekomo w mieszkaniu maszynę do pisania, zam. Bieruta; /małżeństwo: – nauczycielka w szkole podstawowej i plastyk/;
– E. Padukiewicz – radca prawny, były członek Zarządu Regionu NSZZ „Solidarność” w Kołobrzegu;
– A. Chorąży – były przewodniczący Zarządu Oddziału;
– K. Mirecki – były szef komitetu strajkowego.
W 1978 r. prowadzona była sprawa operacyjnego sprawdzenia krypt. „Drukarz”, której figurantem był J. Łukasik. W świetle zebranych w powyższej sprawie materiałów nasuwa się przypuszczenie, że J. Łukasik lub jedna ze związanych z nim osób mogła wykonać przedmiotowe ulotki.
3. W przedmiotowej sprawie przewiduje się następujące zaangażowanie funkcjonariuszy:
a. Referat Wydziału II w Kołobrzegu przeprowadzi rozpoznanie wśród osób zamieszkałych w bloku przy ul. Bieruta 10.
b. Pracownik Wydziału V w Kołobrzegu por. Szymanek przeprowadzi kontrolę Padukiewicza
i innych osób związanych z działalnością w ramach zawieszonej „Solidarności”;
c. Ppor. Bartos z KMMO w Kołobrzegu prowadzący merytorycznie dokumentację w zakresie przedmiotowego zdarzenia, pobierze próbki pisma maszyn znajdujących się w ZOZ-ie itp.;
d. Wydział III tut. KWMO przeprowadzi następujące badania:
– tow. Kpt. IŻ. Jakubowski przeprowadzi rozpoznanie w obiektach Służby Zdrowia ze szczególnym uwzględnieniem osób wcześniej wytypowanych;
– por. M. Doniginiewicz dokona rozpoznania wśród kadry dydaktycznej kołobrzeskich szkół średnich i młodzieży uczącej się;
– kpt. W. Majerowski przeprowadzi analizę dokumentów anonimowych wcześniej ustalonych z terenu Kołobrzegu, dokona sprawdzeń osób przechodzących w sprawie „Drukarz”;
e. Wydział V tut. KWMO dokona sprawdzeń w zakresie udziału w przedmiotowym zdarzeniu za strony pracowników „Elwy” w Kołobrzegu;
f. Funkcjonariusze KWMO w Kołobrzegu zorganizują system zasadzek i kontroli osób, zmierzajać do schwytania autora wrogich anonimów w trakcie ich kolportowania.

Podpisał St. inspektor Wydziału III kpt. W. Majerowski.”