Archiwum kategorii Kołobrzeg – twierdza Solidarności

Kołobrzeg – twierdza Solidarności

13 sie 2010

Spis treści

13 sie 2010

Spis treści książki „Kołobrzeg – twierdza „Solidarności””

Przedmowa

12 sie 2010

Autor we wstępie wyjawił tło swego zainteresowania dziejami kołobrzeskiej „Solidarności”, poprzez analizę życiorysów ich działaczy. „Forsowana jest opinia pewnego „skoczka” – pisze Autor – który twierdzi, że sam obalił komunę. Postanowiłem wykazać, że było inaczej. Komunę pokonał zbiorowy wysiłek znacznej części społeczeństwa (s. 1).

Wstęp

11 sie 2010

Ważne jest pierwsze słowo. Początek, który zachęci Czytelnika. Mój początek przygody z badaniami naukowymi był dość przypadkowy. Obserwowałem dyskusję wokół teczek i tajnych agentów i byłem nimi zniesmaczony, gdyż goniono za sensacją, a pomijano istotę problemu. Uważałem, że publicyści powinni zająć się katami, a nie ofiarami, i powinniśmy jako społeczność dokonać rzetelnego rozliczenia zbrodni popełnionych […]

Rozdział I – Ruch Społeczny ”Solidarność” w Kołobrzegu

10 sie 2010

1. Powstanie wolnych związków zawodowych i działalność ”Solidarności” w Kołobrzegu

10 sie 2010

Koniec lat siedemdziesiątych to narastający kryzys ekonomiczny w Polsce. System komunistyczny był niewydolny, a próby przerzucenia kosztów na społeczeństwo w postaci drastycznych podwyżek cen w 1976 r. spowodowały gwałtowne protesty w Radomiu, Ursusie i Płocku.

2. Stan wojenny.

10 sie 2010

Każda kolejna rocznica wprowadzenia stanu wojennego wywołuje ożywione dyskusje. Prezentowane są reportaże z manifestacji pod domem Wojciecha Jaruzelskiego. Od kilkunastu lat zaczęli tam przychodzić ludzie i zapalać znicze, aby zaprotestować przeciwko zbrodniom stanu wojennego.

3. Największa manifestacja patriotyczna – 10 listopada 1982 r.

10 sie 2010

ościół katolicki w Polsce obok podstawowej funkcji religijnej spełniał również inne, w tym natury politycznej, społecznej oraz kulturalnej. Ponieważ miał znaczną autonomię i niezależność od władzy publicznej, był naturalnym azylem, w którym schronienia szukali przeciwnicy dyktatury.

4. Okupacja

10 sie 2010

Tytuł tego rozdziału może budzić pewne zdziwienie, ale zazwyczaj po wojnie albo następuje euforia z powodu jej wygrania, albo – po przegranej – nastroje są podłe, a kraj jest okupowany przez wroga. Stan wojenny był klęską całego społeczeństwa, które pozbawione zostało marzeń o lepszym życiu w wolnym kraju.

5. Reaktywizacja „Solidarności” w 1989 r.

10 sie 2010

Geneza obrad Okrągłego Stołu wywołuje gorące dyskusje i prezentowane są dwa główne stanowiska. Pierwsze z nich głosi, że Jaruzelski i jego ekipa działali w celu przywrócenia demokracji i zamierzali w sposób pokojowy oddać władzę, a tym samym należy postawić im pomniki.

Rozdział II – Działania Służby Bezpieczeństwa wobec opozycji w Kołobrzegu

10 sie 2010

1. Organizacja, struktura i obsada personalna Służby Bezpieczeństwa w Kołobrzegu

10 sie 2010

Patronem i najwyższym autorytetem Służby Bezpieczeństwa był Feliks Dzierżyński. 20 grudnia 1917 r. powstała Wsierossijskaja Czriezwyczajnaja Komissija po Bor´bie s Kontrriewolucyjej i Sabotażem – Ogólnorosyjska Nadzwyczajna Komisja do Walki z Kontrrewolucją i Sabotażem.

2. Teczka zagadnieniowa kryptonim ”Palestra”

10 sie 2010

Służba Bezpieczeństwa miała ambicję, aby kontrolować całe społeczeństwo i wszystkie przejawy jego działalności, ale z powodów ograniczeń natury technicznej nie była w stanie osiągnąć zamierzonego ideału. Z tego powodu grupy zawodowe bądź środowiska były różnie traktowane, w zależności od oceny zagrożenia dla reżimu komunistycznego.

3. Sprawa Operacyjnego Rozpracowania kryptonim ”EWA”

10 sie 2010

Służba Bezpieczeństwa po wprowadzeniu stanu wojennego uznała, iż w Kołobrzegu największe zagrożenie dla socjalizmu w wersji bolszewickiej stwarzają Piotr Pawłowski, Henryk Bieńkowski i Janusz Grudnik

4. Sprawa Operacyjnego Rozpracowania kryptonim „DZIAŁACZ”

10 sie 2010

Większość materiałów przeciwko Lechowi Kozerze wytworzonych przez kołobrzeską esbecję zostało zniszczonych. Były to meldunki z podsłuchów telefonicznych oraz niektóre raporty tajnych współpracowników.

5. Kwestionariusz ewidencyjny „KRAB”

10 sie 2010

Kwestionariusz ewidencyjny pod kryptonimem „Krab” założono wybitnemu działaczowi „Solidarności” Kazimierzowi Mireckiemu. Z materiałów Służby Bezpieczeństwa można się dowiedzieć, że Kazimierz Mirecki w sposób aktywny uczestniczył w zakładaniu „Solidarności” na terenie Kołobrzegu.

6. Sprawa Operacyjnego Rozpracowania kryptonim ”OPORNIK”. Klub Inteligencji Katolickiej

10 sie 2010

Sprawa Operacyjnego Rozpracowania kryptonim „Opornik” wszczęta została 28 stycznia 1983 roku przez Wydział II Bałtyckiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza, w związku z prowadzeniem przez Zofię Szymańską „wrogiej działalności”.

7.Służba Bezpieczeństwa wobec biskupów Ignacego Jeża i Tadeusza Werno

10 sie 2010

Biskup Ignacy Jeż jest kołobrzeżaninem z wyboru. To w kołobrzeskiej katedrze złożono doczesne szczątki tego wspaniałego pasterza, najwybitniejszego współczesnego kołobrzeżanina. Służba Bezpieczeństwa, która w sposób szczególnie przenikliwy śledziła poczynania Kościoła, bardzo dużo uwagi poświęciła biskupom Ignacemu Jeżowi i Tadeuszowi Werno.

8. Sprawa Operacyjnego Rozpracowania kryptonim ”MEWA”

10 sie 2010

W większości procesów politycznych stanu wojennego głównym zarzutem było rozpowszechnianie fałszywych wiadomości przy użyciu ulotek. Ulotki te były najprzeróżniejsze. Niektóre to kilkustronicowe pisemka, zawierające bogatą treść i wiadomości, o których nie można było usłyszeć w reżimowej telewizji ani przeczytać w prasie.

9. Sprawa Operacyjnego Rozpracowania kryptonim ”PEGAZ”

10 sie 2010

Służba Bezpieczeństwa, nadając kryptonimy sprawom, często odwoływała się do skojarzeń. Tak na przykład pewnego marynarza śledzono pod kryptonimem „Traper”, przywódca grupy młodzieży był rozpoznawany pod hasłem „Kaktus”, sprawa działacza „Solidarności” toczyła się pod nazwą „Opornik”.

10. Sprawa Operacyjnego Rozpracowania kryptonim ”ALBATROS”

10 sie 2010

W życiu codziennym jesteśmy zasypywani różnego rodzaju ulotkami. Otrzymujemy je na ulicy, znajdujemy za wycieraczką samochodu, w skrzynce pocztowej. Pozbywamy się ich nie czytając. Obecnie istnieje powszechna dostępność do druku i wiele nawet niewielkich firm publikuje ulotki.

11. Sprawa Operacyjnego Rozpracowania kryptonim ”MALARZ”

10 sie 2010

Z prac dotyczących najnowszej historii polski dowiadujemy się o oporze społecznym w Gdańsku, Szczecinie, Warszawie oraz w innych dużych miastach. Można odnieść wrażenie, że walka przeciwko komunie miała charakter wyspowy na morzu obojętności.

12. Sprawa Operacyjnego Rozpracowania kryptonim ”Stacja”

10 sie 2010

Przedstawione w niniejszej pracy sprawy operacyjne prowadziła Służba Bezpieczeństwa z Kołobrzegu, a towarzysze esbecy z Koszalinie sprawowali nadzór lub włączali się do poszczególnych czynności.

13. Sprawa Operacyjnego Sprawdzenia kryptonim ”TRAPER”

10 sie 2010

Sprawa Operacyjnego Sprawdzenia kryptonim „Traper” była „odpryskiem” głównych spraw prowadzonych przeciwko Markowi Tarce, Marianowi Kalecie i innym działaczom „Solidarności” w Szwecji, którzy przerzucali do Polski urządzenia drukarskie, farby, papier, literaturę i pieniądze.

14. Sprawa Operacyjnego Rozpracowania – kryptonim „Kaktus”. Ruch „Wolność i Pokój”

10 sie 2010

Ruch „Wolność i Pokój”(„WiP”) i głoszone idee pacyfistyczne mają w Polsce długą tradycję. Pierwsze poglądy potępiające wojnę przybyły na ziemie polskie prawdopodobnie wraz z chrześcijaństwem. Reguły licznych zakonów odrzucały przemoc.

15. Sprawa Operacyjnego Sprawdzenia kryptonim ”Brylant”

10 sie 2010

Policja polityczna, jaką była Służba Bezpieczeństwa, powszechnie kojarzy się ze zwalczaniem „Solidarności” i różnych ugrupowań niepodległościowych, jak KPN czy ROPCiO. Sama Służba Bezpieczeństwa lubiła siebie określać jako zbrojne ramię PZPR, a tym samym stała na straży pryncypiów ideologicznych.

Rozdział III – Procesy polityczne

10 sie 2010

1. Geneza i definicje przestępstwa politycznego

10 sie 2010

Panuje zgodne przekonanie, że przestępstwo polityczne jest związane z powstawaniem organizacji państwowej. Każde państwo zawsze dążyło do ochrony swojego bytu, tym samym wszelkie działania skierowane przeciwko interesom organizacji państwowej uważane były za najgroźniejsze, a w konsekwencji kara była najsurowsza.

2. Sprawa Władysława Klimiuka

10 sie 2010

W dniu 25 marca 2010 r. w programie Jana Pospieszalskiego „Warto rozmawiać” wystąpił prof. Andrzej Friszke, który zaprezentował tezę, że na początku lat 60-tych nie istniała zorganizowana opozycja, a społeczeństwo po zrywie październikowym było bierne, natomiast pierwszą grupą czynnie przeciwstawiającą się władzy komunistycznej byli tzw. komandosi Jacka Kuronia.

3. Sprawa Ryszarda Szpryngwalda

10 sie 2010

Ryszard Szpryngwald, pracownik jednego z przedsiębiorstw budowlanych w Warszawie, ciężko zachorował, a Ośrodek Medycyny Pracy Budowlanych dla poratowania jego zdrowia i rehabilitacji skierował go na leczenie sanatoryjne do sanatorium Kielczanka w Kołobrzegu.

4. Sprawa Ernesta Drobka, Eugeniusza Millera i Henryka Styczyńskiego

10 sie 2010

Dnia 11 marca 1982 roku w sprawie Ds. 472/82 zatrzymano Ernesta Drobka[1], Eugeniusza Millera[2] i Henryka Styczyńskiego[3] zarzucając im, że działając wspólnie i w porozumieniu z inną osobą i w ciągłości czynów w styczniu i lutym 1982 roku w Kołobrzegu, wykonali w miejscach publicznych kilkanaście napisów.

5. Sprawa Adama Kluski

10 sie 2010

W 1982 roku Adam Kluska miał zaledwie 21 lat, pracował w Polskiej Żegludze Bałtyckiej w Kołobrzegu jako monter maszyn i urządzeń okrętowych. W okresie tzw. karnawału Solidarności nie podejmował żadnej szczególnej działalności.

6. Sprawa Irmgardy Szarawarskiej

10 sie 2010

Na ławie oskarżonych sądu Pomorskiego Okręgu Wojskowego w Bydgoszczy, odbywającego swoje posiedzenie w Koszalinie, zasiadła mieszkanka Kołobrzegu Irmgarda Szarawarska, mająca wówczas 47 lat.

7. Sprawa Piotra Pawłowskiego

10 sie 2010

Sprawa Piotra Pawłowskiego była najbardziej nagłośnioną sprawą polityczną w Kołobrzegu, gdyż dotyczyła znanego działacza „Solidarności”. Pochodził on z Gdańska, tam ukończył szkołę i tam podjął pierwszą pracę w stoczni, nazywanej kolebką „Solidarności”.

8. Sprawa Wacława Ciesielskiego

10 sie 2010

W dniu 21 września 1982 roku I sekretarz Komitetu Gminnego PZPR w Kołobrzegu zawiadomił Służbę Bezpieczeństwa, że na budynku szkoły w Drzonowie wymalowano napis „Jaruzelski zdrajca narodu”. W tej samej miejscowości na sklepie znalazł się napis „Precz z komuną”.

9. Sprawa Stanisława Kuryłka

10 sie 2010

Sprawa Operacyjnego Rozpracowania „Mewa” założona została 10 lutego 1982 r. z powodu ujawnienia kilka dni wcześniej kolportażu w Kołobrzegu ulotek nawołujących do oporu wobec władz komunistycznych i do przeciwstawienia się stanowi wojennemu.

10. Sprawy Andrzeja Głuszkowskiego, Andrzeja Raciniewskiego, Ryszarda Staluszki, Stefana Chwaleby, Dariusza Malczaka i Andrzeja Wasylowa

10 sie 2010

W dniu 10 listopada 1982 r., w przededniu Święta Niepodległości, odbyła się manifestacja niepodległościowa w Kołobrzegu początkowo na Placu 18-tego Marca, potem pod Katedrą p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, gdzie znajdował się ołtarzyk.

11. Sprawa Brygidy Grudnik

10 sie 2010

W dniu 20 lipca 1983 roku Janusz Grudnik, wówczas figurant sprawy „Wycinek”, i jego żona Brygida Grudnik jechali rowerami ulicą Łopuskiego w Kołobrzegu. Przejeżdżając obok Liceum Ogólnokształcącego Janusz Grudnik usłyszał za sobą huk.

12. Sprawa Leona Zygmunta Borkowskiego

10 sie 2010

Przeciwko Leonowi Zygmuntowi Borkowskiemu Służba Bezpieczeństwa w okresie od sierpnia 1985 roku prowadziła Sprawę Operacyjnego Rozpracowania pod kryptonimem „Pegaz”.

13. Sprawa Andrzeja Karkoszki

10 sie 2010

Andrzej Karkoszka, uczeń III klasy Szkoły Zawodowej w Słupsku w dniu 14 stycznia 1982 roku przyjechał do Kołobrzegu. Miał przy sobie reklamową, plastikową torbę z napisem „Społem” (jak widać śledztwo w tej sprawie było prowadzone dokładnie, z wielką dbałością o wszelkie szczegóły) wypełnioną ulotkami.

14. Sprawa Marka Mazurka

10 sie 2010

Marek Mazurek wychował się w rodzinie wojskowej. Po maturze, którą zdał w Technikum Samochodowym w Koszalinie, miał stawić się 3 września 1987 roku w jednostce wojskowej w Koszalinie.

15. Sprawa Jacka Borcza

10 sie 2010

Sprawa Jacka Borcza miała swój początek w lutym 1986 roku z chwilą wszczęcia Sprawy Operacyjnego Rozpracowania pod kryptonimem „Kaktus” (SOR „Kaktus”). Wojskowa Służba Wewnętrzna (WSW) stwierdziła, że Jacek Borcz rozrzuca wśród żołnierzy ulotki, w których między innymi nawołuje do bojkotu służby wojskowej

Rozdział IV – Dezerterzy

10 sie 2010

1. Sprawa Obiektowa kryptonim ”Alfa”

10 sie 2010

Sprawa Obiektowa „Alfa” została założona – jak określiła to Służba Bezpieczeństwa – na „dezerterów” z jednostek pływających PP Polska Żegluga Bałtycka w Kołobrzegu. Dezerter to osoba uciekająca z wojska albo uchylająca się od służby wojskowej.

2. Sprawa Operacyjnego Sprawdzenia kryptonim „Duet”

10 sie 2010

czasach PRL-u tajną policją polityczną był Urząd Bezpieczeństwa, przekształcony następnie w Służbę Bezpieczeństwa. Organa te miały prawie nieograniczone pole działania, ale od samego początku instytucją wyłączoną spod penetracji SB było wojsko, posiadające własne struktury policyjne, które spełniały identyczne funkcje, jak SB.

3. Sprawa Henryka Piątka i Barbary Kalskiej

10 sie 2010

W dniu 6 marca 1982 roku st. szer. Wojciech Widuto pełnił służbę patrolową na wieży obserwacyjnej przy plaży w Dźwirzynie. Około godziny 2330 zauważył nierozpoznany cel na morzu.

4. Sprawa Artura Dąbrowskiego i Jarosława Gluby

10 sie 2010

Artur Dąbrowski i Jarosław Gluba postanowili opuścić terytorium PRL, ponieważ spodziewali się, że trafią do więzienia za popełnione przestępstwa. Poczynając od 12 sierpnia 1982 roku prowadzili pilne przygotowania do ucieczki. Przez dwa dni obserwowali port, szukając odpowiedniego statku oraz dogodnego sposobu przedostania się przez ogrodzenie na teren nabrzeża.

5. Sprawa Tomasza Weryńskiego

10 sie 2010

W lutym i marcu 2010 roku wielu Kołobrzeżan kibicowało przygotowaniom Krzysztofa Buczyńskiego z Sochaczewa, który postanowił dopłynąć kajakiem na wyspę Bornholm.

6. Sprawa Józefa Preisa, Kazimiery Besaraby i Józefa Besaraby

10 sie 2010

Józef Preis i Józef Besaraba pracowali razem w zajezdni Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego – Oddział w Bytomiu. Józef Preis był tam spawaczem, a Józef Besaraba motorniczym.

7. Sprawa Operacyjnego Sprawdzenia kryptonim „Śluza”

10 sie 2010

15 listopada 1985 roku tajny współpracownik pseudonim „Marcinek” przekazał porucznikowi SB Andrzejowi Hebdzie informację dotyczącą prawdopodobnej ucieczki z kraju nieznanego mężczyzny na statku PŻB m/s „Barlinek”.