Wybory Samorządowe – część IV

Wyborcy niepełnosprawni są traktowani w szczególny sposób i kodeks wyborczy stwarza im obok osobistego różne inne możliwości udziału w głosowaniu – przez oddanie głosu korespondencyjnie lub przez pełnomocnika.

Prawo do głosowania korespondencyjnego posiadają wyborcy niepełnosprawni o znacznym, lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. Zamiar głosowania korespondencyjnego należy zgłosić Komisarzowi wyborczemu najpóźniej do 15 dnia, przed dniem wyborów ustnie, pisemnie, telefaksem lub w formie elektronicznej. Zgłoszenie takie zawierające imię, nazwisko, imię ojca, datę urodzenia, numer Pesel, oświadczenie o wpisaniu do rejestru wyborców, oznaczenie wyborów, oraz adres na który ma być wysłany pakiet wyborczy, komisarz wyborczy przekazuje urzędnikowi wyborczemu. Wyborca niepełnosprawny winien dołączyć do zgłoszenia orzeczenie o ustaleniu stopnia niepełnosprawności. Urzędnik wyborczy w przypadku braków zgłoszenia  wzywa wyborcę niepełnosprawnego do uzupełnienia w terminie 1 dnia. W przypadku niespełnienia powyższych wymogów zgłoszenie pozostawia się bez rozpoznania, o czym informuje się wyborcę. Wyborcę niepełnosprawnego, który spełnił ustawowe wymogi umieszcza się w spisie wyborców obwodowej komisji wyborczej, która jest przystosowana dla wyborców niepełnosprawnych. Wyborca niepełnosprawny najpóźniej na 7 dni przed głosowaniem otrzymuje pakiet wyborczy za pośrednictwem poczty. Kodeks wyborczy szczegółowo określa procedurę doręczenia pakietu stanowiąc, że gdy adresata nie ma w domu to termin powtórnego doręczenia nie może być dłuższy niż 1 dzień. W skład pakietu wyborczego wchodzi koperta zwrotna, karty do głosowania, koperta na kartę do głosowania, instrukcja głosowania, oświadczenie o osobistym i tajnym oddaniu głosu, a ponadto mogą być dołączone nakładki na kartę, lub karty sporządzone w alfabecie BrailleꞋa. Na kopercie zwrotnej jest już umieszczony adres właściwej komisji wyborczej. Głosujący korespondencyjnie po wypełnieniu karty do głosowania, wkłada ją do koperty na kartę do głosowania, którą zakleja, a następnie kopertę tę wkłada do koperty zwrotnej, łącznie z podpisanym oświadczeniem o osobistym i tajnym oddaniu głosu. Wysłana koperta zwrotna dostarczana jest  do obwodowej komisji wyborczej w godzinach głosowania. Koperta na kartę do głosowania jest wrzucana do urny wyborczej i bierze udział w głosowaniu. Koperty, które dostarczone są po dniu głosowania oczywiście nie biorą udziału w głosowaniu. Wyborca niepełnosprawny nie ma więc pewności, czy wysłany głos dotrze na czas do komisji wyborczej i dlatego może on osobiście dostarczyć kopertę zwrotną, wraz z zawartością do komisji w godzinach głosowania.

Wyborca niepełnosprawny, oprócz głosowania korespondencyjnego, może głosować przez pełnomocnika. Przez pełnomocnika mogą też głosować osoby, które ukończyły 75 lat. Pełnomocnikiem może być tylko osoba wpisana do rejestru wyborców w tej samej gminie. Pełnomocnictwo można przyjąć tylko od jednej osoby, chyba że drugą z nich jest osoba najbliższa. Pełnomocnikiem nie może być członek komisji wyborczej, mąż zaufania ani kandydaci w danych wyborach. Pełnomocnictwa udziela się przed wójtem lub wyznaczonym urzędnikiem. Sporządzenie pełnomocnictwa poprzedza wniosek do wójta, złożony najpóźniej w 9 dniu przed dniem wyborów. Oprócz podania danych wyborcy jak i osoby, której ma być udzielone pełnomocnictwo do wniosku należy dołączyć kopię orzeczenia o niepełnosprawności i zgodę pełnomocnika. Pełnomocnictwo sporządza się w trzech egzemplarzach i można go podpisać w miejscu zamieszkania osoby niepełnosprawnej lub która ukończyła 75 lat. Wady wniosku można usunąć w ciągu 3 dni, a gdy wyborca ich nie usunie, wójt odmawia sporządzenia pełnomocnictwa. Wyborca może cofnąć pełnomocnictwo najpóźniej na 2 dni przed dniem wyborów, przez przekazanie oświadczenia wójtowi lub komisji wyborczej. Pełnomocnictwo może również wygasnąć, gdy udzielający pełnomocnictwo umrze lub utraci prawo wybierania, albo też zagłosuje osobiście przed oddaniem głosu przez pełnomocnika. W trakcie głosowania przez pełnomocnika, komisja w spisie wyborców  w rubryce uwagi wpisuje „pełnomocnik”, a akt pełnomocnictwa załącza do spisu wyborców. W przypadku, gdy udzielający pełnomocnictwa zagłosuje przed pełnomocnikiem, to komisja odmawia pełnomocnikowi wydania karty do głosowania i zatrzymuje pełnomocnictwo. Kodeks wyborczy w sposób kategoryczny zabrania pobierania przez pełnomocnika jakiegokolwiek wynagrodzenia, bądź przyjmowania innych korzyści majątkowych. Za przekroczenie tych zakazów art. 511 kodeksu wyborczego przewiduje karę grzywny, a art. 512 karę aresztu i grzywny. Sporządzenie przez wójta aktu pełnomocnictwa jest bezpłatne i jest to zadanie zlecone gminy.

Wyborca niepełnosprawny ma szczególne uprawnienia do uzyskiwania i informacji o okręgu i obwodzie głosowania, lokalach wyborczych, dokładnym terminie głosowania, komitetach wyborczych biorących udział w wyborach, warunkach i formach głosowania. Niepełnosprawny podaje wójtowi swoje dane i adres zamieszkania, i utrzymuje telefonicznie lub pisemnie informacje w wyżej wymienionym zakresie.

Państwowa Komisja Wyborcza jest zobowiązana do umieszczenia na stronie internetowej swojego portalu, informacji o uprawnieniach przysługujących wyborcom niepełnosprawnym, a ponadto na żądanie niewidomego przesyła mu te materiały w alfabecie BrailleꞋa. Komisarz wyborczy jest zobowiązany na 21 dni przed wyborami przekazać w formie druku bezadresowego, najistotniejsze informacje o wyborach, a także o możliwości głosowania korespondencyjnego lub przez pełnomocnika.

Na 30 dni przed głosowaniem wójt jest zobowiązany wydać obwieszczenie, w którym musi wykazać lokale wyborcze dostosowane do potrzeb wyborców niepełnosprawnych.

Adwokat Edward Stępień