11. Sprawa Operacyjnego Rozpracowania kryptonim ”MALARZ”

Z prac dotyczących najnowszej historii polski dowiadujemy się o oporze społecznym w Gdańsku, Szczecinie, Warszawie oraz w innych dużych miastach. Można odnieść wrażenie, że walka przeciwko komunie miała charakter wyspowy na morzu obojętności.

Moim zdaniem sprzeciw wobec komunizmu był powszechny i obejmował całą Polskę. Akty oporu podejmowane były również w małych miasteczkach, a nawet wsiach. Przykładem może być Gościno, w pełni zasługujące na miano wsi niepokornej.

            Komendant Posterunku MO w Gościnie ustalił, że w nocy z 4 na 5 lutego 1985 r. nieznana osoba wykonała trzy napisy o treści „Jałta”, które były przekreślone, a powyżej napisała „Solidarność”. Napisy pojawiły się na szybie wystawowej sklepu obuwniczego, na przystanku autobusowym oraz na szybie okna budynku Urzędu Gminy. Wykonane były niebieską farbą olejną.[1] Komendant informację tę przekazał telefonicznie Służbie Bezpieczeństwa dodając, że nakazał prezesowi Gminnej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska” natychmiast zlikwidować te napisy.

 Sprawę Operacyjnego Rozpoznania pod kryptonimem „Malarz” (SOR „Malarz”) wszczęto 18 kwietnia 1985 r., gdy po raz kolejny w Gościnie pojawiły się napisy o „wrogiej treści”. Szef SB z Koszalina płk Józef Pytel zatwierdził plan przedsięwzięć operacyjnych SOR „Malarz” [2]. Zacytuję jego najistotniejsze fragmenty:

            „W dniu 20.03.1985 r. ujawniono w m. Gościno 11 napisów o wrogiej treści wykonanych farbą olejną koloru seledynowego na budynkach GS, przystanku autobusowym oraz posesjach prywatnych wzdłuż głównej ulicy tej miejscowości.

            Napisy zawierały treści: „Precz z komuną”, „Precz z PZPR”, „Nie ma wolności bez „Solidarności” oraz „NSZZ „Solidarność”” z podpisami KPN, AK, KOR. W dwóch przypadkach napisy zostały rozpoczęte, lecz niedokończone. Prawdopodobnie sprawcom przeszkodzono w ich działalności. Podobny fakt miał miejsce w dniu 5.02.1985 r., kiedy to ujawniono 4 napisy
o podobnej treści, wykonane taką samą techniką i podobną farbą, co daje podstawy do przypuszczenia, że w obydwu przypadkach działali ci sami sprawcy (…).

            Duży wpływ na kształtowanie sytuacji politycznej w gminie Gościno wywiera miejscowy proboszcz ks. Marian Klekot. W wystąpieniach swych podczas kazań niejednokrotnie szkalował partię, ustrój oraz aktualnych i poprzednich członków naszego Rządu. Zaznaczyć należy, że
ks. Klekot jest wrogo ustosunkowany do ustroju i naszych sojuszy. Wrogość swą usiłuje zaszczepić mieszkańcom gminy, którzy w przeważającej większości uczęszczają do kościoła.

            Wśród mieszkańców gminy Gościno pewne wpływy posiadają byli działacze „Solidarności”, tj.: b. pracownik PGR Stanisław Korab, mgr inż. rolnik Krzysztof Lubowicki – rolnik indywidualny, Antoni Sawicki – rolnik indywidualny, Antoni Nakonieczny – pracownik PGR Gościno, lekarz weterynarii Andrzej Stańczyk, Andrzej Adamczyk – kierownik restauracji
w Gościnie oraz personel Ośrodka Zdrowia w Gościnie ściśle współdziałający z ks. Klekotem. Osoby te znane z prosolidarnościowej postawy i poglądów.

Na terenie gminy Gościno zlokalizowany jest Zespół Szkół Rolniczych wraz
z internatem. Z dotychczas posiadanego rozpoznania wynika, iż miejscowy ksiądz zdołał nakłonić część młodzieży do aktywnego udziału w życiu parafii.

Podjęte dotychczas czynności nie doprowadziły do ustalenia sprawców. Obecnie kontynuowane będą działania zmierzające do osiągnięcia tego celu w drodze operacyjnej.

W oparciu o ocenę aktualnej sytuacji należy przyjąć następujące założenia:

  1. 1.      Sprawcy wywodzą się z kręgu osób dorosłych mających bliższy związek z miejscowym księdzem, pozostających pod jego wpływem oraz:

a. spośród młodzieży szkolnej pobierającej nauki w Zespole Szkół Rolniczych
w Gościnie,

b. spośród młodzieży uczęszczającej do szkół kołobrzeskich,

c. spośród młodzieży nieuczącej się.

  1. 2.      Wykonawcy wrogich napisów to osoby z kręgu byłych aktywistów „Solidarności” z terenu Gościna lub pracujący w kołobrzeskich przedsiębiorstwach, gdzie wpływy „Solidarności” były znaczne.

            Dążąc do ustalenia sprawców planuje się wykonanie następujących czynności:

  1. 1.      Na podstawie dotychczasowego rozpoznania w poszczególnych środowiskach
    i zakładach pracy wytypować grupy osób, które należy wziąć pod uwagę jako ewentualnych sprawców, m.in.: w wiejskim ośrodku zdrowia, w Gminnej Spółdzielni „S.Ch.”, w Zespole Szkół Rolniczych.
  2. 2.      Wytypować, opracować i dokonać pozyskań osobowych źródeł informacji
    w wymienionych zakładach.
  3. 3.      Ustalić młodzież uczęszczającą do szkół kołobrzeskich i młodzież nieuczącą się. Podjąć rozpoznanie tego środowiska celem ustalenia istniejących grup nieformalnych.
  4. a.      wytypować i opracować osoby pod kątem wykorzystania ich jako osobowe źródła informacji.
  5. 4.      Prowadząc operacyjne rozpoznanie dot. b. działaczy „Solidarności” dążyć do ustalenia przejawów wszelkich zmian w postawach, zachowaniach i wypowiedziach tych osób w ostatnim okresie.

Szczególną uwagę zwrócić na osobę Adama Adamczyka oraz jego kontakty mając na uwadze jego ścisłe związki z ks. Klekotem, a także cechy charakterologiczne A. Adamczyka.

  1. 5.      W związku ze zbliżającym się świętem 1 Maja zorganizować zasadzkę
    w pomieszczeniach Urzędu Gminy w Gościnie, tj. w obiekcie najkorzystniejszym do prowadzenia obserwacji miejsc, w których dotychczas umieszczono wrogie napisy.

Sporządzić stosowny plan przewidujący szczegółowo realizację tego przedsięwzięcia.

  1. a.     zasadzki organizować w okresach świąt, uroczystości państwowych, tzw. „rocznic” obchodzonych przez elementy opozycyjne.”

            Głównym wykonawcą i koordynatorem działań był młodszy chorąży SB Zbigniew Agatowski. W działania operacyjne zaangażowano tajnych współpracowników.

24 maja 1985 r. mł. chor. Z. Agatowski odbył spotkanie z tajnym współpracownikiem ps. „Waldek” w lokalu kontaktowym „Gawia” w Kołobrzegu i uzyskał następujące informacje:

„W kwestii napisów (z dnia 20 marca 1985 r.) tw poinformował mnie, że
z dotychczasowego rozpoznania tw wynika, iż autorów napisów należy szukać w GS Gościno (malarze) oraz w Zespole Szkół Rolniczych w Gościnie. Zdaniem tw uczniowie Z.S.R. są uczeni na lekcjach religii negatywnego stosunku do ustroju PRL oraz sojuszy. Nauczycielem ich jest miejscowy proboszcz ks. Klekot, znany z antypaństwowych wystąpień w kościele.

Ponadto tw poinformował mnie, że wiceprezes GS Gościno ob. Paweł Boćko utrzymuje zażyłe stosunki z ks. Klekotem, co może być również inspiracją do wykonania wrogich napisów przez malarzy z GS. Jako powód tw podał, że większość tych napisów wykonana została na budynkach należących do GS.”[3]

SB nie ustaliła sprawców, a w Gościnie i warsztatach PGR w Ząbrowie pojawiły się
w sierpniu i we wrześniu 1985 roku ulotki wzywające do bojkotu wyborów, które miały odbyć się 13 października. Również w tym przypadku SB było bezradne i nie potrafiło wykryć autorów ulotek. Ostatecznie 16 czerwca 1987 roku SB skapitulowało i zakończyło SOR „Malarz” jako sprawę niewykrytą[4].

Ulotka zdjęta 29 sierpnia 1985 r. z gabloty ogłoszeniowej UG Gościno przez Naczelnika Gminy Stanisława Fijałkowskiego. Znajduje się ona w aktach IPN Sz 00105/263.


[1] IPN Sz 00105/263, k. 30. Notatka służbowa sporządzona 5 lutego 1985 r. przez mł. chor. Zbigniewa Agatowskiego.

[2] Tamże, k. 18-21.

[3] Tamże, k. 36.

[4] Tamże, k. 68. Raport podpisał szef SB mjr Władysław Futyma.

Napisane przez:

Zostaw komentarz

Musisz być zalogowany aby komentować.